Умници и главоболки

Автор

December 6, 2018

Заби на мудроста

Умниците се горни и долни, трети по ред молари, последните заби во вилицата. Се нарекуваат умници заради тоа што се појавуваат во периодот измеѓу 17 и 25 година, кога особата созрева, станува “умна и мудра”.

Нивното никнување не ретко е проследено со тегоби, најчесто заради отсуствотo на место во вилицата. Кај некои особи овие заби може никогаш да не никнат. Значи, големината на вилицата и начинот на кој никнуваат умниците се главни фактори од кои ќе зависи дали ќе настанат проблеми при нивното појавување. Ако нема доволно простор во вилицата, тие ке останат заробени во коската или во непцето, вршејќи притисок врз останатите заби кои веќе ја зазеле својата положба.

Честопати никнуваат и делимично, односно еден дел од забот останува покриен со меко ткиво. Со тоа се формира подложно место за насобирање на храна и бактерии,бидејќи е отежнато четкањето на забот кој е во таква позиција.

Умниците се корисни само доколку се здрави и правилно поставени

Со стоматолошки преглед на устата и забите, и со рендгенска снимка на умниците може да се утврди нивната состојба. Доколку се установи дека нивниот раст е неправилен и дека им сметаат на останатите заби, умниците во тој случај се отстсрануваат.

Најчестите проблеми при никнување на умниците се:

Болка и вкочанетост на вилицата (ограничено отварање на устата)
Иритација на мекото ткиво во устата (гингивата околу умникот) и јазикот,заради растење на забот во погрешна позиција
Отекување на гингивата заради делимично никнување на умникот “гужвање на забите” заради недостаток на простор

Oтстранување на умниците

Се препорачува отстранување на умниците доколку нема доволно место за нивен раст, затоа што истите предизвикуваат поголема штета кога растат во погрешен правец, отколку кога се екстрахираат. Умниците како осми по ред во забниот низ, не придонесуваат во подобро џвакање на храната, па затоа се смета логично да се “жртвуваат” доколку постојат реални причини за тоа.

Од друга страна импактираните умници(под непцата) може да предизвикаат: отекување и болка, болести на непцата, перикоронитис( pericoronitis), кариес, искривување на останатите заби и цисти во вилицата. Исто така, присуството на импактирани умници го зголемува ризикот за бактериски инфекции,а со тоа го загрозува здравјето на оралната празнина.

Зошто умниците се поподложни на инфекции?

Најпрво нивната позиција го отежнува четкањето и чистењето со забен конец. Тие се подложни на кариес, а задржувањето на храна и присутниот плак ја потенцираат појавата на хронично лош здив. Инфекциите предизвикани од лошата орална хигиена може да доведат до појава на разорување на коскеното ткиво и апсцес. Присутниот перикоронитис (pericoronitis) е најчест кај импактираните умници(оние кои делимично никнале), а исто така вршат и притисок врз соседните заби, па често ги оштетуваат и нивните корени. Затоа прво се препишуваат антибиотици, антиинфламаторни средства, средства за испирање, со кои се смирува присутната инфекција.Доколку состојбата не се стабилизира или се повторува повеќекратно, најдобро е таквите импактирани умници да се отстранат.

Околу 16-тата и 17-тата година може да се предвиди дали умниците ке останат импактирани или не бидејќи во овој период забите се веќе оформени. Нивното екстрахирање во овој период има свои предности-корените на умниците не се целосно развиени и вадењето е многу полесно. Процесот на заздравување е брз и ретко се јавуваат компликации.