Пушењето е форма на однесување со која младите и возрасните ги манифестираат своите социјални и психолошки потреби. Тоа е навика која се учи и за неа важат истите законитости како и за стекнувањето на многу други животни навики. Кога пушачот ќе ја стекне навиката, колку повеќе време минува и колку повеќе цигари ќе испуши, толку потешко ќе се откаже од истата. Но, секако, ништо не е невозможно.
Откажувањето од цигарите е специфичен здравствен проблем кој подразбира интензивна програма на едукација, планирање и имплементација на разни техники за прекин на пушење кај лица кои се определиле за тоа. Здравствените информации за штетните последици од пушењето се основа за почнување на програмата и тие ги поттикнуваат луѓето да размислуваат за нивното здравје и за потребата од прекин од пушењето.
Во свеста на пушачот
Околу 40% од пушачите не се подготвени да се откажат од пушење и даваат отпор при секој обид дури и да се зборува за тоа. Ако пушачот не е подготвен за тоа, постојаното укажување и заплашување за штетните дејства на цигарите нема да имаат голем ефект, дури во некои случаи ќе бидат и контрапродуктивни. Други 40% се несигурни или амбивалентни во однос на нивното пушење. Тие размислуваат за предностите, но и за негативните страни на одвикнувањето од пушење. Конечно, 20% од пушачите се подготвени и нив најчесто им се потребни повеќе обиди пред конечно да се откажат од пушењето.
Што да направите пред да го почнете процесот за одвикнување од цигарите?
Прво, бидете сигурни дека навистина сакате да се откажете од пушењето. Така процесот ќе биде многу полесен и поефикасен. Размислете каков тип на пушач сте, во кои моменти и периоди од денот не можете да одолеете на цигара и зошто. Ова ќе помогне во одредувањето на техниката или типот на терапија која ќе биде најефикасна. Бидете мотивирани! На лист хартија напишете ги причините зошто сакате да се откажете од пушење. Секако, тоа мора да ги вклучува следните констатации:
- Ќе се чувствувам поздраво и ќе имам повеќе енергија, побели заби и посвеж здив.
- Ќе го намалам ризикот за срцеви заболувања, удари, рана смрт, малигни болести, катаракта, стареење на кожата и сл.
- Ќе го направам партнерот, себе, моите пријатели и семејството горди на мене.
- Нема повеќе да ги изложувам моите деца и сите останати на опасноста од пасивното пушење.
- Ќе имам повеќе пари за трошење.
Направете план за почетокот на откажување: одредете датум, кажете им на пријателите и семејството дека планирате да ги оставите цигарите, бидете свесни за потребата од нова цигара во почетокот од процесот, отстранете ги цигарите од домот, автомобилот, работното место и ако има потреба, разговарајте со Вашиот доктор.
Како да започнете?
За почеток, избегнувајте ги ситуациите кога најмногу Ви е потребна цигара:
Наутро
Првото нешто што го прават страстните пушачи по спиење е палењето цигара. Совет: Денот никако не смее да Ви започне со цигара. Потребата од цигара во утринските часови најлесно ќе ја одложите со пиење на свеж овошен сок, туширање, утринска гимнастика и здрав појадок.
Цигара со кафе
За пушачите обично е незамисливо пиењето кафе без пушење цигара. Совет: Прво, намалете го бројот на кафиња во текот на денот. Пробајте со кафете да пиете сок или вода, а ако желбата за цигара е многу голема, постепено редуцирајте го бројот на цигари кои ги пушите со една шолја кафе.
Цигара после оброк
За најголем дел од пушачите, крајот на оброкот значи палење цигара. Одвикнувањето од оваа навика може да биде тешко. Совет: Заменете го моментот после оброкот со свежа овошка, десерт или гума за џвакање. Имајте на ум дека потребата за цигара после јадење со тек на време ќе исчезне.
Алкохол и цигари
Многу луѓе имаат навика за пушење додека пијат алкохол. Совет: Пијте безалкохолни пијалоци или пробајте да пиете алкохол само во баровите, клубовите или кај оние пријатели каде пушењето е забрането. Наместо цигара, земете чипс, бадеми или кикиритки.
Пушење во друштво
Кога пријателите, семејството и соработниците пушат, Вие не се двоумите дали да запалите цигара со нив. Совет: Вашите социјални кругови мора да знаат дека Вие ги менувате Вашите навики, па зборувајте за Вашата одлука за откажување од пушењето. Замолете ги во Ваше присуство да го намалат бројот на испушени цигари. На работното место, избегнувајте паузите за кафе да ги поминувате со пушачи, правете нешто друго или поминете ја паузата со непушачи.
Стрес, депресија, осаменост, лош ден, страв, анксиозност
Многу често во ваквите ситуации изгледа како цигарите да се единствениот пријател. Совет: Вистинскиот пријател во никој случај не смее да биде заменет со цигара. Јавете му се или отидете кај некој близок пријател и разговарајте. Ако за разговор не сте расположени, истрошете ја негативната енергија со физичка активност: вежбајте, трчајте, прошетајте. Вежбајте правилно дишење и медитирајте.
Алтернативни решенија
Наоѓањето на алтернативни начини за да се поминат „кризните периоди“ е исто така многу важно. Еве неколку:
- Бидете активни, зафатени со некоја корисна работа, одете на прошетка или посетете некој пријател.
- Рацете/прстите нека Ви бидат зафатени со ситни предмети кои ќе Ви ја задоволат потребата од тактилна стимулација.
- Бидете умствено активни: читајте книга или списание, слушајте ја музиката која ја сакате.
- Најдете орална замена за цигара: околу Вас секогаш нека има некои мали предмети кои може да послужат за оваа намена. Тоа може да вклучи бонбони, моркови, соленки, сончоглед и сл.
- Пијте многу вода! Отстранувањето на токсините од телото помага во побрзо поминување на кризниот период.
- Бидете креативни. Бидејќи откажувањето од пушењето е навистина сериозна и важна работа, направете го тоа заедно со некоја друга креативна работа. Направете нов распоред на ентериерот во Вашиот дом, купете си нешто ново, сменете некои други навики кои не Ви се од корист и започнете здрав начин на исхрана. Направете дневник во кој ќе ги запишувате ситуациите кога сте успеале да не запалите цигара, зошто не сте го направиле тоа и како се чувствувате околу тоа.
Бидете истрајни
Во почетокот од откажувањето на цигарите, можно е да се јават промени во расположението, особено ако цигарите Ви служеле како средство за опуштање, канализирање на стресот, ублажување на депресијата или анксиозноста. Повремено може да се јават поголема иритабилност, фрустрираност, вознемиреност, бес и сл. Исто така, промените вклучуваат главоболки, проблеми со спиењето и потешкотии во концентрирањето. Како и да е, овие промени обично траат 1 до 2 недели, а потоа мора да најдете други начини за контрола на вашето расположение и справување со стресот. На прво место тука се физичката активност и здравата исхрана.
Медикаментозна терапија
Најдобар ефект во процесот на откажување од пушење се постигнува со едновремена примена на психијатриски третман за промена на однесувањето и фармаколошки активни супстанции (замени за никотин и антидепресиви). Примената на замените за никотин е со цел да се намали желбата за пушење и да се спречи појавата на апстиненцијален синдром. Замени за никотин може да се применат само ако се прекине пушењето. Најпознати замени за никотин се:
Никотински гуми за џвакање
При нивна употреба се чувствува ефектот на никотинот, бидејќи се покачува неговото ниво во крвта. Гумата за џвакање се џвака 20-30 минути. Предноста е што може индивидуално да се дозираат. Се препорачува да се џвака по една гума секој час од рано наутро во следните 8-10 часа. Вообичаено се користат 6-12 недели. Несакани ефекти се транзиторни локални симптоми во устата, грлото и стомакот.
Никотински лепенки
Никотинот од овие лепенки се ресорбира преку кожата, зголемувајќи ја неговата концентрација во крвта. Постојат 16 и 24 часовни лепенки, со различни концентрации на никотин. Се применува по една лепенка на кожата секој ден според упатството од производителот. Се започнува со лепенки со повисоки концентрации, кои постепено се намалуваат. Целиот третман трае 8-12 недели. Несакани ефекти се локални кожни иритации од послаб интензитет.
Никотински спреј за инхалирање
Овој вид на никотинска замена кој се користи со вдишување не содржи катран, туку само чист никотин. Дневно се користат 3-10 инхалации со по 1,5-2 мг никотин. Лекувањето трае 3 месеци, со намалување на дозата во наредните три месеци. 40% од инхалираната доза се задржува во устата, 30% во хранопроводот, а помалку од 10% во долните дишни патишта.
Примената на антидепресиви исто така има значајна улога во откажувањето од пушење. Тие се даваат 2-3 недели пред почетокот на примената на никотинските замени. Во западноевропските земји најчесто употребуван антидепресив во програмите за одвикнување од цигарите е bupropion.Кај нас често се употребува maprotilline, а од никотинските замени инцидентно се користат никотинските лепенки.Земањето на антидепресиви мора да биде под контрола на доктор.
Постојат и други помошни методи за одвикнување од пушење: хипноза, акупунктура, аурикулоакупунктура и др. Истите имаат ограничена употреба.
За одвикнување од пушењето никогаш не е доцна. Потребен е цврст став, желба и мотивираност. Во следната статија ќе пишуваме за тоа што се случува по последната испушена цигара.
Вие веднаш започнете го процесот за одвикнување од цигарите.
Претходната испушена цигара нека Ви биде и последната.
-авторски текст, не смее да се користи за комерцијални цели и/или реемитување-